Kaos Teorisine Göre Hayatımız Nasıl Şekilleniyor?

---

  Kaos kuramı, kaos teorisi veya kargaşa kuramı; yapısal olarak bir fizik teorisi ya da matematiksel bir tümevarım değil, fiziksel gerçeklik parçalarının bir bütün olarak eğilimini açıklamaya yarayan bir yöntemdir.


   Bir sigara dumanının havada yaptığı şekiller tamamen düzensiz ve bağımsız rastlantıların ürünü olarak görülebilir. Ancak bir teorik fizikçi dumanın bu dinamiğinin aslında ortamdaki birçok parametre ve etken ile belirlendiği görüşündedir. Bu girdiler o kadar çoktur ve o kadar değişkendir ki incelemek ve net bir kanıya varmak imkansızdır. Parametrelerin bu denli değişken olması aslında o parametlerin de bir çıktı olmasından kaynaklanır. Dumanın hareketine neden olan hafif bir hava akımı aslında odanın başka yerindeki bir sıcaklık değişikliği ve basınç farkının neden olduğu harekettir.

Teoremin Temel Önermeleri

1. Düzen düzensizliği yaratır.
2. Düzenin anlayamadığımız hali(kaos) varsa ki-illaki olmalıdır, bundan dolayı düzensiz diyemeyiz. Yani düzenin dışına çıkmak imkansızdır.
3. Düzensizliğin içindede bir düzen vardır.
4. Düzen düzensizlikten doğar.

---

   Kaos görüşünün getirdiği en önemli değişikliklerden biri ise, kestirilemez determinizmdir. Sistemin yapısını ne kadar iyi modellersek modelleyelim, bir hata bile (Heisenberg belirsizlik kuralı'na göre çok ufak da olsa, mutlaka bir hata olacaktır), yapacağımız kestirmede tamamen yanlış sonuçlara yol açacaktır. Buna başlangıç koşullarına duyarlılık adı verilir ve bu özellikten dolayı sistem tamamen nedensel olarak çalıştığı halde uzun vadeli doğru bir kestirim mümkün olmaz. Bugünkü değerleri ne kadar iyi ölçersek ölçelim, 30 gün sonra saat 12'de hava sıcaklığının ne olacağını kestiremeyiz. Bu görüş paralelinde ortaya konan en ünlü örnek ise Kelebek Etkisi denen modellemedir.  Kelebek etkisi, bir sistemin başlangıç verilerindeki küçük değişikliklerin büyük ve öngörülemez sonuçlar doğurabilmesine verilen addır. Bu modellemeye göre hep şu örneği verir bilim adamı amcalarımız :) Amazon Ormanları'nda bir kelebeğin kanat çırpması, ABD'de fırtına kopmasına neden olabilir. Yaptığımız her iş, hareket, olay ve dahası ilerde farklı bir sonuç doğurur. Ve örneğin, bugün yolda giderken düştünüz ve ayağınızı kırdınız diyelim, ama yere düşmeseydiniz belkide yolda bir araç size çarpacaktı veya mutlu olacağınız bir olay olacaktı. Sonuç olarak, ne demişler her işte bir hayır vardır :)

---

Bu yazımı wikipedia.org adresinden faydalanarak hazırladım. Sizlere faydalı olması dileğiyle.

---